Μαθησιακές δυσκολίες. Μας αφορούν όλους!

Ήταν πριν από 56 χρόνια όταν για πρώτη φορά δόθηκε ένας ορισμός για τις Μαθησιακές Δυσκολίες από τον Kirk (1962). Από τότε και μέχρι σήμερα, πολλοί ορισμοί προτ   άθηκαν ανά περιόδους από διάφορους ερευνητές.

Ο επικρατέστερος, όμως, εξ αυτών καθιερώθηκε από την Κοινή Εθνική Επιτροπή Μαθησιακών Δυσκολιών/ National Joint Committee on Learning Disabilities (NJCLD) των ΗΠΑ και αναφέρει πως:

«Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικής ικανότητας. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο, αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Με τις Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να συνυπάρχουν προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου, κοινωνικής αντίληψης και κοινωνικής αλληλεγγύης. Αυτά τα προβλήματα ωστόσο δε συνιστούν από μόνα τους Μαθησιακές Δυσκολίες. Αν και οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται μαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (π.χ. αισθητηριακή βλάβη, νοητική καθυστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή να δέχονται την επίδραση εξωτερικών παραγόντων, όπως είναι οι πολιτισμικές διαφορές και η ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία, αυτές δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα των παραπάνω καταστάσεων ή εξωτερικών επιδράσεων» (NJCLD, 1988)

Επιγραμματικά, όπως αναφέρθηκε και στο συμπόσιο του NJCLD το 2011, μπορούμε να πούμε πως οι Μαθησιακές Δυσκολίες:

• Είναι μια ομάδα ετερογενών διαταραχών
• Έχουν νευρολογική βάση
• Εμπλέκονται σε αυτές και γνωστικές διεργασίες
• Επηρεάζουν τη μάθηση
• Επιμένουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής
• Ενδείξεις υπάρχουν πριν από την έναρξη της τυπικής εκπαίδευσης
• Συμβαίνουν ανεξάρτητα από περιβαλλοντικά ζητήματα
• Συνυπάρχουν με άλλες διαταραχές
• Κυρίως εντοπίζονται διαταραχές σχετικά με τη γλώσσα και την επικοινωνία
• Μπορεί να εμφανιστούν και σε άτομα με ανώτερο νοητικό δυναμικό
• Είναι υποκατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και χρήζουν ειδικής εκπαίδευσης
• Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες χρήζουν διαφοροποιημένης εκπαιδευτικής υποστήριξης

Βασικοί τύποι και χαρακτηριστικά Μαθησιακών Δυσκολιών

1. Δυσλεξία. Η δυσλεξία, σύμφωνα με τους Lyon, Shaywitz & Shaywitz (2003), χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην ακριβή και ευχερή αναγνώριση λέξεων, στην ορθογραφία και στις ικανότητες αποκωδικοποίησης.
2. Αναγνωστικές Δυσκολίες. Αναφέρονται κυρίως σε δυσκολίες αποκωδικοποίησης και οδηγούν σε αναγνωστική υποεπίδοση.
3. Διαταραχή της γραπτής έκφρασης/Δυσορθογραφία/Δυσγραφία. Εμφανίζεται κυρίως με δυσανάγνωστη γραφή, πολλαπλά γραμματικά και ορθογραφικά λάθη, μη τήρηση του κενού ανάμεσα στις λέξεις, δυσκολία σύνθεσης κειμένου κ.α.
4. Δυσαριθμησία. Αναφέρεται κυρίως σε δυσκολία εκμάθησης μαθηματικών εννοιών (π.χ. αριθμητικές έννοιες, χρονική ακολουθία, επίλυση μαθηματικών προβλημάτων).
5. Ειδική διαταραχή του λόγου/Δυσφασία. Στη διαταραχή του λόγου παρατηρείται μια επιβράδυνση της ανάπτυξης του λόγου ενώ δεν υπάρχει κάποια άλλη ανεπάρκεια.
6. Εξελικτική διαταραχή συντονισμού/Δυσπραξία. Πρόκειται για διαταραχή στον κινητικό συντονισμό.
7. Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα. Στην ΔΕΠ-Υ παρατηρείται έντονη υπερδραστηριότητα, παρορμητικότητα, μικρής διάρκειας προσοχή κ.α.

Τα χαρακτηριστικά των Μαθησιακών Δυσκολιών ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και συνήθως εκδηλώνονται ως δυσκολίες στην ανάγνωση, την ορθογραφία, τον προφορικό λόγο, την προσοχή/συγκέντρωση, την μνήμη ή ως ψυχολογικά προβλήματα, προβλήματα ακολουθίας και προβλήματα συντονισμού. Πάρα ταύτα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι παρατηρώντας ένα παιδί με δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, τα μαθηματικά ή άλλες δραστηριότητες δε μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έχει Μαθησιακές Δυσκολίες. Για τη διάγνωση των Μαθησιακών Δυσκολιών θα πρέπει να απευθυνόμαστε πάντα σε έναν ειδικό επαγγελματία.