Είμαστε συναισθηματικά αναλφάβητοι. Όχι μόνο εσύ κι εγώ, όλοι μας είμαστε – κι αυτό είναι το πιο θλιβερό.

Μας δίδαξαν για την ανατομία, για τις γεωργικές μεθόδους στην Αφρική. Ξέρουμε απ’ έξω μαθηματικούς τύπους. Αλλά δεν μας έμαθαν τίποτα για τις ψυχές μας.

~ Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ~

Δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με τις θέσεις ενός μεγάλου δημιουργού της 7ης τέχνης – του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, που με περισσή δεξιοτεχνία, σχεδόν ως ένας άνθρωπος του χώρου των εφαρμοσμένων κοινωνικών επιστημών, της ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας, αποτυπώνει με αφοπλιστική ακρίβεια μια θλιβερή πραγματικότητα, όσο και μία ανακολουθία που χαρακτηρίζει έντονα τη μία πλευρά του εαυτού μας ως Έλληνες, ατομικά, όσο και ως έθνος. Αλλά και όχι μόνο εμάς. Φαίνεται να βιώνουμε ένα – και πέραν των συνόρων μας, ζοφερό φαινόμενο.

Η παγκόσμια κρίση στην οποία στροβιλιζόμαστε, οικονομο-πολιτική, αλλά κυρίως ηθική και πολιτιστική κατά τη γνώμη μου – είμαι πεπεισμένη ότι έχει τα θεμέλιά της σε αυτά τα κενά που περιγράφονται στις αναφορές του μεγάλου σκηνοθέτη παρακάτω και αφορούν στα ψυχικά ελλείμματά μας κατά τη ψυχοσεξουαλική μας ανάπτυξη.

Ειδικότερα οι Έλληνες, τη μακρά αυτή περίοδο, μίας αέναης κρίσης που μας μαστίζει εδώ και δεκαετίες ή και αιώνες – δεδομένου ότι ανέκαθεν ομιλούσαμε για εθνικό διχασμό, βιώνουμε – μαζί με την έλλειψη ηγετών οι οποίοι οι περισσότεροι αποδεικνύονται καθημερινά κατώτεροι των περιστάσεων – μία κρίση ταυτότητας και αναζήτησης επαναπροσδιορισμού του “Εγώ” και της υπόστασής μας.

Αναζήτησης των αξιών μας, που υπήρχαν μεν και μας έχουν κάνει υπερήφανους κατά εποχές – αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του συλλογικού μας ασυνειδήτου, που είναι ανάγκη όμως να αναζητήσουμε και πάλι και να αναδείξουμε, καθώς φαίνεται έχουμε σκοντάψει, στις πέτρες που λέγονται, εγωκεντρισμός, χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβος και ξεθωριασμένα ιδανικά.

Επιβεβαιώνεται ότι κάτι για να “ανθίσει” είναι θέμα διαπαιδαγώγησης, κατά τουλάχιστον ένα 60%, μια και αυτό που είμαστε, είναι το αποτέλεσμα τόσο των βιολογικών/οργανικών συνθηκών κατά 30-40%, όσο κυρίως του περιβάλλοντος που μεγαλώνουμε και των ερεθισμάτων που δεχόμαστε από αυτό, όσο και φυσικά και της ερμηνείας που δίνει ο καθένας από εμάς σε αυτές τις εμπειρίες του.

Τα περισσότερα πράγματα ξεκινούν από τα πρώτα χρόνια ζωής και από την ευαισθητοποιημένη, τρυφερή, γεμάτη αγάπη, όσο και οριοθετημένη προσέγγιση της παιδικής ηλικίας, από ευτυχισμένους ή μη, γονείς.

Είμαι αισιόδοξη ότι είμαστε σε καλό δρόμο, η ποιότητα δείχνει να κερδίζει έδαφος έναντι της ποσότητας και του “φαίνεσθαι”, ωστόσο υπάρχει ακόμη μεγάλη διαδρομή για τη συνειδητοποίηση του τι πήγε στραβά. Για το ό,τι ως νεοέλληνες παρά τις αρετές μας, καλλιεργήσαμε το πρόσκαιρο, το εύκολο, το χωρίς κόπο και το πρόχειρο κι έτσι δίνουμε το δικαίωμα πρόχειρα και πρόσκαιρα άρα να μας αντιμετωπίζουν και οι άλλοι γύρω μας.

Αναφέρει λοιπόν ο μέγας «αναγνώστης της ανθρώπινης ψυχής»:

Είμαστε συναισθηματικά αναλφάβητοι. Όχι μόνο εσύ κι εγώ, όλοι μας είμαστε – κι αυτό είναι το πιο θλιβερό.

Μας δίδαξαν για την ανατομία, για τις γεωργικές μεθόδους στην Αφρική. Ξέρουμε απ’ έξω μαθηματικούς τύπους. Αλλά δεν μας έμαθαν τίποτα για τις ψυχές μας.

Είμαστε τρομακτικά ανίδεοι για τον εαυτό μας και τους άλλους.

Πολλά λέγονται σήμερα για το ότι τα παιδιά θα πρέπει να διδάσκονται από νωρίς για την αλληλεγγύη, την κατανόηση, τη συνύπαρξη, την ισότητα και όλες αυτές τις έννοιες για τις οποίες συζητάμε συνέχεια.

Αλλά κανείς δεν σκέφτεται ότι πρώτα θα πρέπει να μάθουμε για τον εαυτό μας και τα συναισθήματά μας.

Για τους δικούς μας φόβους, για τη μοναξιά μας, για το θυμό. Είμαστε εγκαταλειμμένοι, ανίδεοι και θυμωμένοι μέσα στα ερείπια της φιλοδοξίας μας (και συμπληρώνω εγώ στα λόγια του μεγάλου δημιουργού: της ανωριμότητάς μας και άρα ενός κακοήθους ναρκισσισμού μας).

Το να βοηθήσεις ένα παιδί να αποκτήσει επίγνωση της ψυχής του ακούγεται σχεδόν ανήθικο. Αλλά πώς είναι δυνατό να καταλάβεις τους άλλους, όταν δεν γνωρίζεις τίποτα για τον εαυτό σου;

*Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ήταν Σουηδός σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1918 στην Ουψάλα και πέθανε στις 30 Ιουλίου 2007 στη Σουηδία. Τα 3 Όσκαρ που κέρδισε κατά τη διάρκεια της ζωής του είναι ασήμαντα μπροστά στο έργο του που καθόρισαν την ίδια την τέχνη του κινηματογράφου.

Πηγή: www.psychologynow.gr

Κείμενο: Ελευθερία-Έρη Κεχαγιά   Σύμβουλος Οικογένειας – Ψυχοθεραπεύτρια