Τα σχολεία ως κέντρα πολιτισμού

Της Μένης Πουρνή

Τα τελευταία χρόνια με την γιγάντωση της οικονομικής κρίσης αναζητούμε συνεχώς σημεία, ιδέες και θεσμούς που θα φέρουν πιο κοντά την ελληνική κοινωνία και θα συσφίξουν ξανά τους δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων που έχουν αρχίσει να αποξενώνονται επικίνδυνα. Πέρα από τις πατροπαράδοτες αξίες και τρόπους, είναι ανάγκη να εξεταστούν και άλλοι τρόποι που να ανοίξουν ανάλογους δρόμους.

Μια τέτοια ιδέα εφαρμόστηκε τα τελευταία καλοκαίρια σε κάποια σχολεία της Αθήνας με μεγάλη επιτυχία. Τα σχολεία άνοιξαν τις πύλες τους στους ανθρώπους της γειτονιάς και με κεντρικό άξονα αξιόλογες πολιτιστικές δραστηριότητες αποτέλεσε την ευκαιρία για να έρθουν πιο κοντά, να συλλογιστούν πάνω σε σημαντικά θέματα ή να ξεφύγουν από την καθημερινότητα και να αισθανθούν ξανά το σχολείο ως οργανικό μέρος της ζωής τους. Φυσικά, ελλοχεύουν και κίνδυνοι από την χρήση των σχολείων και για κάτι άλλο πέρα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Ωστόσο, με μια συνειδητά προσεκτική διαχείριση του χώρου και του εξοπλισμού του σχολείου θα καλλιεργήσει περαιτέρω σεβασμό και εκτίμηση τόσο για το θεσμό όσο και για την υλική υπόσταση των σχολείων.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, τίθεται το ζήτημα του είδους και του περιεχομένου των δραστηριοτήτων αυτών. Οπωσδήποτε δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να είναι ποιοτικά υποδεέστερες, ακριβώς επειδή πρόκειται για συνοικιακές ή επαρχιακές εκδηλώσεις. Το ύφος τους θα πρέπει να εναρμονίζεται με το κύρος και τη λειτουργία της εκπαιδευτικής  διαδικασίας που προσήλθαν για να τις παρακολουθήσουν. Δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να λαμβάνουν εμπορικό χαρακτήρα ή να δυσφημούν το χώρο και το θεσμό του σχολείου με την χαμηλή και κακή ποιότητα του περιεχομένου τους.

Μία σχετικά εύκολα πραγματοποιήσιμη ιδέα είναι η δημιουργία μιας βιβλιοθήκης πως θα λειτουργεί όχι μόνο ως σχολική αλλά και ως βιβλιοθήκη ολόκληρης της κοινότητας. Θα μπορούσε να οριστεί μια μέρα ως μέρα δανεισμού και θα μπορούσαν να προσέρχονται μαθητές και γονείς για να δανειστούν βιβλία της προτίμησής τους ή και να συζητούν τις εντυπώσεις τους στα πλαίσια μιας λέσχης βιβλίου που θα οργανωθεί με τη βοήθεια δασκάλων ή καθηγητών ή ενός μέλους της κοινότητας που διαθέτει σχετική κατάρτιση.

Υπήρξε ανέκαθεν βαθιά μου πεποίθηση πως το θέατρο δεν είναι απλά μία κοινή διασκέδαση που πηγαίνει κανείς για να περάσει την ώρα του. Το θέατρο, κατά την άποψη και των αρχαίων Ελλήνων, αποκαθαίρει, ψυχαγωγεί και λειτουργεί ως μέσο ψυχικής αποφόρτισης. Δεν είναι τυχαίο που στην αρχαιότητα η πόλη που δεν διέθετε θέατρο θεωρούνταν απολίτιστη. Η οργάνωση, λοιπόν, θεατρικών ομάδων τόσο στα πλαίσια του σχολείου και της κοινότητας είναι μία πολύ εύκολα εφαρμόσιμη και ελκυστική λύση που μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα από όσα νομίζει κανείς και να αναλάβει τη οργάνωση της κάποιος δάσκαλος με μεράκι ή ένας άνθρωπος που να αγαπά το θέατρο, να διαθέτει κάποια πείρα και να μπορεί να ηγηθεί μιας ομάδας.

Ο κατάλογος των προτάσεων είναι ατελείωτος καθώς θα μπορούσαν να προστεθούν ομιλίες επιστημόνων για κοινωνικά και προβλήματα υγείας, διαλέξεις για τη λογοτεχνία και τις τέχνες, μουσικές και χορευτικές δηλώσεις κτλ.  Ακόμη θα μπορούσαν να δίνονται από κοινού παραστάσεις μαθητών, γονέων και μελών της κοινότητας πάντα σε ένα ορισμένο επίπεδο ποιότητας και ήθους.

Όταν μία κοινότητα λειτουργεί αρμονικά και συνεργάζεται, τα αποτελέσματα δεν μπορεί παρά να είναι διάχυτα σε όλους τους τομείς της. Ο αποκλεισμός, η μεμψιμοιρία και η αδιαφορία δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να παρατείνουν τα προβλήματα και να φτάνουμε σε αδιέξοδα. Οφείλουμε, άρα, με ανοιχτό πνεύμα και ενεργητικότητα να προχωρήσουμε μπροστά καθιστώντας τις κοινότητες και τα σχολεία σε δραστήριες εστίς πολιτισμού, γνώσης και προόδου.