ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ:

ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ-ΣΟΥΡΕΛΗ, Της Μένης Πουρνή

 

Η Γαλάτεια Γρηγοριάδου – Σουρέλη γεννήθηκε το 1930 στην Καβάλα. Υπήρξε μία σπουδαία συγγραφέας της παιδικής λογοτεχνίας που την λάτρεψαν μικροί και μεγάλοι λόγω της αμεσότητας και του απέριττου της γραφής της αλλά και λόγω του πηγαίου και πρόσχαρου χαρακτήρα της. Σχεδόν ως το τέλος της ζωής της, στις 23 Σεπτεμβρίου 2016, δεν έπαυε να προσφέρει με όποιον τρόπο μπορούσε και να βλέπει τα πράγματα με αισιοδοξία.

Με το κείμενό μας αυτό θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε μία ματιά στο έργο και την προσφορά της στο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας στην οποία συνεισέφερε τα μέγιστα και άλλαξε ριζικά τον τρόπο που την βλέπουν οι κριτικοί και ενήλικοι αναγνώστες με το να αγαπηθούν εξαιρετικά από τα παιδιά τα βιβλία της.

Σπούδασε στη σχολή Kοινωνικών Λειτουργών και στη σχολή δημοσιογραφίας της “Δαμασκού”.  Στα νεοελληνικά γράμματα εμφανίστηκε το 1954 με το βιβλίο «Κόκκινη κλωστή δεμένη». Έκτοτε ακολούθησε μία πολύ επιτυχημένη συγγραφική πορεία, κυρίως στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία. Ήταν άνθρωπος σεμνός και χαμηλών τόνων, αφοσιωμένη στο γράψιμο και την οικογένειά της.

Όταν εμφανίστηκε στα νεοελληνικά γράμματα κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, η χώρα προσπαθούσε να ανασυγκροτηθεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τον οδυνηρό εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε. Όλοι δούλευαν πυρετωδώς προς την κατεύθυνση αυτή ενώ τα πάθη ακόμη σιγόβραζαν. Παράλληλα ήδη στην Ευρώπη είχαν ξεκινήσει ανανεωτικές προσπάθειες στον τομέα της παιδείας και της παιδικής λογοτεχνίας (όπου εκεί είχε μεγαλύτερη παράδοση σε σχέση με την Ελλάδα), με σκοπό να μην οδηγηθεί ξανά η ήπειρος σε ολοκληρωτικό πόλεμο. Η εβραϊκής καταγωγής Γερμανίδα  JellaLepman ηγείται της προσπάθειας αυτής με την ίδρυση της ΙΒΒΥ.  Στην Ελλάδα ανάλογη προσπάθεια πραγματοποιείται με την ίδρυση της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς το 1958 και του ελληνικού τμήματος της ΙΒΒΥ το 1969. Η Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη δραστηριοποιήθηκε έντονα ως μέλος και των δύο αυτών οργανισμών.  Επίσης υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Η πλούσια δράση της περιελάμβανε από εκδηλώσεις και ομιλίες για το βιβλίο έως επισκέψεις σε σχολεία και κυρίως πολλή εθελοντική εργασία.

Εξέδωσε πολλά βιβλία για παιδιά και νέους, πάνω από 60-ίσως και περισσότερα. Όλα ξεχωρίζουν για την ποιότητα της γραφής τους και την διαπραγμάτευση του θέματος και της υπόθεσης. Τα έργα της κινούνται κυρίως γύρω από τρεις θεματικούς άξονες, την ελληνική ιστορία, τη σύγχρονη ζωή και τα προβλήματά της  και την ελληνική παράδοση. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα βιβλία της συγγραφέως που διαπραγματεύονται θέματα παρμένα από την ελληνική ιστορική πραγματικότητα. Επικεντρώνει κυρίως το ενδιαφέρον της περισσότερο σε θέματα της ελληνικής αρχαιότητας και της νεότερης ιστορίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους τίτλους: Ο μικρός μπουρλοτιέρης, Στις ρίζες της λευτεριάς, Το δαχτυλίδι του αυτοκράτορα, Ρήγας Φεραίος, Καπετάν Κώττας,  Μνήμες της Σμύρνης. Στην δεύτερη κατηγορία η συγγραφέας εκφράζει τις αγωνίες και την ανησυχία της για τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας προσεγγίζοντάς τα με ηπιότητα και προοδευτικό πνεύμα χωρίς διδακτισμό. Κυριότερα έργα της σε αυτό το θεματικό άξονα είναι: Παιχνίδι χωρίς κανόνες, Πριν από το τέρμα, Είναι κανείς εδώ;, Τα σκυλιά του αγίου Βερνάρδου, Εμένα με νοιάζει, Τα δώδεκα φεγγάρια. Στην τρίτη κατηγορία, στα εμπνευσμένα από την παράδοση έργα της, βρίσκουμε και τα περίφημα παραμύθια της. Με οδηγό την ελληνική παράδοση, η Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη προετοιμάζει τα ελληνόπουλα για τον αγώνα του αύριο. Εδώ ξεχωρίζουν Ο Αλέξης με το ξύλινο άλογο, Συντροφιά με τον άνεμο, Κατερίνα–για μια θέση στον Παράδεισο, Τρελοβάπορο χωρίς τιμόνι, Φουρφουρής ο κότσυφας, Οι μάγοι της κασέτας, Χορεύοντας στο δάσος, Το φεγγάρι, το γραμματόσημο κι εγώ, Το τσίρκο μαςκαι φυσικά ο περίφημος Σπουργίτης με το κόκκινο γιλέκο.

Συχνά η αξία και η φήμη των έργων της ξεπερνούσε τα όρια των ελληνικών συνόρων εκπροσωπώντας επάξια την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό. «Ο σπουργίτης με το κόκκινο γιλέκο» βραβεύεται το 1969 στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου της Πάδουα. Το 1978 το βιβλίο της «Εμένα με νοιάζει» έλαβε το Τιμητικό Δίπλωμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ) και αναρτήθηκε στον τιμητικό πίνακα του Διεθνούς Βραβείου Άντερσεν. Να σημειωθεί πως είναι το πρώτο ελληνικό παιδικό βιβλίο που αναφέρεται στο οικολογικό ζήτημα. Η Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη το 1991 υπήρξε, επίσης, υποψήφια της χώρας μας για το Διεθνές Βραβείο Αντερσεν.

Φυσικά, δεν έλειψαν και οι διακρίσεις στην Ελλάδα. Το 1964 η Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά βραβεύει το βιβλίο της «Ο μικρός μπουρλοτιέρης» και το 1965 το παραμύθι της «Χορεύοντας στο δάσος». Tο 1969, ο Κύκλος του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου τη βραβεύει για το παραμύθι της «O σπουργίτης με το κόκκινο γιλέκο».  Tο 1972, ο “Kύκλος” της απονέμει το βραβείο του Δήμου Aθηναίων για το πρωτότυπο μυθιστόρημα- παραμύθι “ο Aλέξης με το ξύλινο άλογο”. Βραβεία έχουν λάβει και τα βιβλία της: “Kώττας”, μυθιστοριοποιημένη βιογραφία του πρώτου Mακεδονομάχου (βραβείο 1970), “Στις ρίζες της λευτερίας” ιστορικές μονογραφίες (βραβείο 1970), “Kαυτές μνήμες από τη Σμύρνη” πρώτο βραβείο EθνικήςEταιρίαςEλλήνων Λογοτεχνών, “Πρίναπ’το τέρμα” βραβείο Xριστιανικών Γραμμάτων (1988),  “O μεγάλος αποχαιρετισμός” (1990) πρώτο βραβείο Ένωσης Σμυρναίων. Το 1980, η Ακαδημία Αθηνών, της απένειμε βραβείο για την προσφορά της και το έργο της, στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία. Το 2005 τιμήθηκε και από την Εκκλησία της Ελλάδας.

Η Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη ήταν γνωστή για την γνήσια και βαθιά πίστη της στο χριστιανισμό και τη στενή της σχέση με την ελληνική Εκκλησία στην οποία πρόσφερε επίσης πολλά. Με παραίνεση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου, που ήταν για χρόνια στην Ελλάδα η ψυχή της Ορθόδοξης ιεραποστολής στην Αφρική και στην Κορέα, επισκέφθηκε τη Μαύρη Ήπειρο. Αποτέλεσμα του ταξιδιού και των εμπειριών της ήταν η έκδοση τριών βιβλίων για την πολύπαθη ήπειρο, τα έσοδα των οποίων δίδονται όλα στην Ιεραποστολή. Συμμετείχε στην συντακτική επιτροπή του περιοδικού “Σαλπίσματα”, που εξέδιδε η Μητρόπολη Νικαίας επί Μητροπολίτου του αείμνηστου Γεωργίου Παυλίδη. Μια σημαντική δραστηριότητα της ήταν  και η επί 25 χρόνια συνεχής παρουσία της στα ερτζιανά, μέσα από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Πειραϊκής Εκκλησίας, 91,2 FM. το βιβλίο της “Αύριο είναι Κυριακή” μεταφράστηκε στα ρωσικά, με την εκ μέρους της παραχώρηση στο Πατριαρχείο της Μόσχας των συγγραφικών δικαιωμάτων του βιβλίου της και ήδη η πρώτη του έκδοση, με 18.000 αντίτυπα, έχει εξαντληθεί. Για την προσφορά της αυτή έλαβε την ευλογία και τις ευχαριστίες του Πατριάρχου Μόσχας κ. Κυρίλλου.

Η Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, μία σπουδαία συγγραφέας, ένας υπέροχος άνθρωπος, μία μοναδική ομιλήτρια και παιδαγωγός μέσα από τα βιβλία της, που έφυγε από τη ζωή χθες, αφήνοντας μας μία αξεπέραστη κληρονομιά που νικάει το χρόνο, θα μας συντροφεύει πάντα με τις ιστορίες και τα παραμύθια της αλλά και ως πρότυπο ανθρώπου.

Κυριότερα έργα της:

Ο μικρός μπουρλοτιέρης (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1989)

Ο Αλέξης με το ξύλινο άλογο (Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, 1989)

Το δαχτυλίδι του αυτοκράτορα (Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, 1992)

Ρήγας Φεραίος (Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, 1992)

Φουρφουρής ο κότσυφας (Εκδόσεις Πατάκη, 1995)

Τα σκυλιά του Αγίου Βερνάρδου (Εκδόσεις Πατάκη, 1995)

Αθάνατη ιδέα (Συλλογικό έργο, Άγκυρα, 1996)

Εμένα με νοιάζει (Εκδόσεις Πατάκη, 1996)

Ο αγέρας παίζει φλογέρα (Εκδόσεις Πατάκη, 1996)

Οι μάγοι της κασέτας (Άγκυρα, 1996)

Πριν από το τέρμα (Εκδόσεις Πατάκη, 1996)

Στο γαλαξία της ενωμένης Ευρώπης (Συλλογικό έργο, Άγκυρα, 1996)

Συντροφιά με τον άνεμο (Εκδόσεις Πατάκη, 1996)

Χορεύοντας στο δάσος (Εκδόσεις Πατάκη, 1997)

Τρελοβάπορο χωρίς τιμόνι (Εκδόσεις Πατάκη, 1998)

Σκύλος με σπίτι (Εκδόσεις Πατάκη, 1998)

Κατερίνα (Εκδόσεις Πατάκη, 1999)

Καπετάν-Κώττας (Ψυχογιός, 1999)

Ο μεγάλος αποχαιρετισμός (Ψυχογιός, 2000)

Το φεγγάρι, το γραμματόσημο κι εγώ (Εκδόσεις Πατάκη, 2001)

Τέλος δεν έχει η αγάπη (Εκδόσεις Πατάκη, 2001)

Ο σπουργίτης με το κόκκινο γιλέκο (Ψυχογιός, 2001)

Ντο-ρε-μι κι ένα σκυλί (Ψυχογιός, 2001)

Τα δώδεκα φεγγάρια (Εκδόσεις Πατάκη, 2002)

Αθάνατο Ολυμπιακό Πνεύμα (Συλλογικό έργο, Ψυχογιός, 2003)

Στις ρίζες της λευτεριάς (Εκδόσεις Πατάκη, 2004)

Μιλήστε μου για τα Χριστούγεννα (Ψυχογιός, 2005)

Κομπιουτεράκι αγάπη μου (Ψυχογιός, 2005)

Αν κατάλαβες… τρελά πράγματα (Εκδόσεις Πατάκη, 2006)

Τα παραμύθια της Γαλάτειας (Ψυχογιός, 2007)

Σόλων και Κροίσος (Εκδόσεις Πατάκη, 2007)

Ιστορίες της μιας νύχτας (Εκδόσεις Πατάκη, 2007)

Από τον Άργο στη Λάικα (Εκδόσεις Πατάκη, 2007)

Οι μύθοι του Λα Φοντέν (Ψυχογιός, 2008)

Δωσ’ μου το χέρι σου (Εκδόσεις Πατάκη, 2010)

Μιά ευχή στον ουρανό (Ψυχογιός, 2011)

Ελάτε να διαβάσουμε παραμύθια (Ψυχογιός, 2012)

Αγκαλιά με παραμύθια (Ψυχογιός, 2013)

Δρόμο παίρνω…δρόμο αφήνω (Πατάκης, 2015)

Σήμερα είναι Κυριακή (Ουρανός, 2015)

Πηγές:

Λήμμα Βικιπαίδεια Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%B1_%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%85-%CE%A3%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AD%CE%BB%CE%B7

Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη Βάση Βιβλιονέτ

http://www.biblionet.gr/author/1687/%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%85_-_%CE%A3%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AD%CE%BB%CE%B7,_%CE%93%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%B1

Άρθρο Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου

Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη: Μία χειμαρρώδης και ακούραστη δημιουργός

lotypetrovits.blogspot.gr

http://lotypetrovits.blogspot.gr/2013/06/blog-post_18.html

Τάσεις και εξελίξεις της παιδικής  λογοτεχνίας

Βασίλης Δ. Αναγνωστόπουλος

Εκδόσεις των Φίλων

Αθήνα 1999

Άρθρο Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

«Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη»