Ο αρχιτέκτονας από γυαλί, ατσάλι και φως
Ο αρχιτέκτονας της πυραμίδας του Λούβρου, ο Αμερικανοκινέζος Ιεό Μινγκ Πέι, έφυγε
από τη ζωή σε ηλικία 102 ετών. Από την αρχή της καριέρας του είχε στραφεί στον
μοντερνισμό, στη χρήση γυαλιού και μετάλλου και στη δημιουργία ολόφωτων αιθρίων.
Την πρώτη φορά που αντίκρισα την πυραμίδα του Λούβρου ένιωσα ένα μείγμα
συναισθημάτων και έκανα μια σκέψη. Κάτι έμοιαζε παράξενο με την πρώτη ματιά, αλλά όχι
ενοχλητικό. Πώς θα μπορούσε να συνομιλήσει το επιβλητικό παλάτι, το κέντρο των τεχνών
της Ευρώπης, με οτιδήποτε άλλο στην μπροστινή αυλή του; Η πυραμίδα έμοιαζε να ταράζει
την ηρεμία αιώνων του παλατιού με την ένταση της μορφής, με τις αιχμηρές κορυφές και
την αίσθηση της κίνησης των γραμμών σε σχέση με το στιβαρό, ακίνητο στον χρόνο,
ανάκτορο. Λειτουργικά αν το δει κανείς, η πυραμίδα με τον εσωτερικό χώρο της, που
απλώνεται στο κάτω από την επιφάνειά της έδαφος, έλυσε το μεγάλο χωροταξικό
πρόβλημα του μουσείου, που δεν μπορούσε να διαχειριστεί τους πολυάριθμους
επισκέπτες του.
H πυραμίδα του Λούβρου είναι το πιο γνωστό ευρωπαϊκό έργο του Πέι και προκάλεσε
μεγάλες αντιδράσεις κατά την κατασκευή της, τη δεκαετία του ’80.
«Αν υπάρχει ένα πράγμα που ξέρω ότι δεν έκανα λάθος, αυτό είναι το Λούβρο», είχε πει ο Ι.
Μ. Πέι, ο Αμερικανοκινέζος αρχιτέκτονας της πυραμίδας του Λούβρου, ο οποίος πέθανε την
περασμένη Πέμπτη σε ηλικία 102 ετών. Ηταν ένα από τα έργα του –νομίζω και το
μοναδικό– που προκάλεσε, και ακόμη προκαλεί, αντιδράσεις στην κοινή γνώμη και διχάζει
τους κριτικούς, και όταν την είδα σκέφτηκα πώς άντεξε ο αρχιτέκτονας τις πιέσεις. Το έργο
ανατέθηκε στον Ι. Μ. Πέι από τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν το 1984 και
ολοκληρώθηκε πέντε χρόνια αργότερα. Ανεξάρτητα από την εντύπωση που προκαλεί στο
βλέμμα του καθενός, η πυραμίδα του Λούβρου ακτινοβολεί την προσήλωση του Πέι στις
γραμμές του μοντερνισμού και στη χρήση βασικών γεωμετρικών σχημάτων και μορφών με
μια σύγχρονη προσέγγιση.
Επάνω η Βιβλιοθήκη Κένεντι στη Βοστώνη και κάτω η Τράπεζα της Κίνας στο Χονγκ Κονγκ.
Γνωστά έργα του φημισμένου αρχιτέκτονα είναι το κτίριο του Rock and Roll Hall of Fame
στο Κλίβελαντ –έργο που απέρριψε στην αρχή επειδή δεν ήταν φίλος της ροκ–, ένα κτίριο
της National Gallery of Art στην Ουάσιγκτον, ο πύργος της τράπεζας του Χονγκ Κονγκ, αλλά
και η Βιβλιοθήκη Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι στη Βοστώνη, με την οποία έγινε διάσημος
διεθνώς. Μάλιστα, η ίδια η Τζάκι Κένεντι τον επέλεξε για τον σχεδιασμό του κτιρίου, το
οποίο σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο θα είχε το σχήμα μιας πυραμίδας, αλλά αναγκάστηκε
να το αλλάξει μετά τις πιέσεις που δέχθηκε από διάφορους παράγοντες της εποχής.
Παραλίγο η υπογραφή του Ι. Μ. Πέι να έμπαινε και σε ελληνικό κτίριο. Ο διάσημος
αρχιτέκτονας έκανε τα σχέδια του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης Βασίλη και Ελίζας
Γουλανδρή στην Αθήνα στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ωστόσο, οι πολλές περιπέτειες του
μουσείου, οι αλλαγές στη χωροθέτησή του μέσα στα χρόνια και η δυσκολία στην
τροποποίηση της αρχικής μελέτης λόγω της προχωρημένης ηλικίας του αρχιτέκτονα
οδήγησαν στην εγκατάλειψη του αρχικού σχεδιασμού. Γεννημένος το 1917 στην κινεζική
πόλη Γκουανγκζού ο Ι. Μ. Πέι μεγάλωσε στο Χονγκ Κονγκ και στη Σαγκάη. Το 1935, τέσσερα
χρόνια πριν από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο 28χρονος Πέι σαλπάρει για το
Σαν Φρανσίσκο και από εκεί φτάνει στο πανεπιστήμιο, αλλά απογοητεύεται με αυτά που
βρίσκει. Η αρχιτεκτονική στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ είναι επηρεασμένη από τη γαλλική
σχολή και τη νέα μορφή του κλασικισμού (στυλ Beaux-Arts), κατασκευές που συνδυάζουν
τη συμμετρία με στοιχεία ρωμαϊκής, αναγεννησιακής και μπαρόκ αρχιτεκτονικής, ενώ ο
ανήσυχος Πέι αναζητούσε κάτι διαφορετικό και το βρήκε στον μοντερνισμό και στον Λε
Κορμπιζιέ. Ο Πέι τιμήθηκε το 1983 με το βραβείο Πρίτσκερ, το λεγόμενο και Νομπέλ της
αρχιτεκτονικής, και αποσύρθηκε από την ενεργό δράση το 1990. Το τελευταίο του έργο
είναι το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης στην Ντόχα του Κατάρ, που σχεδίασε το 2008.
Πηγή: www.kathimerini.gr
Κείμενο: Σάκης Ιωαννίδης